Geschiedenis

Het kaasdragersgilde

In de Middeleeuwen was het gebruikelijk om per beroepsgroep een gilde op te richten. De oprichtingsdatum van het Alkmaars kaasdragersgilde is 17 juni 1593. Het kaasdragersgilde bestaat uit 28 mannen plus de kaasvader en een kaasdrager kan diverse functies bekleden. In 1365 bezit de stad één kaasweegschaal, in 1612 zijn het er al vier.

De markt heeft altijd op het Waagplein plaatsgevonden. Dit plein is verschillende malen vergroot; in twee eeuwen tijd werd het maar liefst acht keer vergroot tot de huidige oppervlakte. Hieruit blijkt het grote belang van de kaashandel voor de stad. In de 17 eeuw werd kaas op vrijdag en zaterdag verhandeld vanaf mei tot Allerheiligen. In de 18e eeuw zelfs vier dagen per week.
 

De Vemen van het Gilde

Binnen het kaasdragersgilde zijn vier groepen actief, zogeheten 'vemen'. Elk veem heeft z’n eigen kleur, te weten rood, groen, blauw en geel, en bestaat uit 6 kaasdragers en een tasman. De kleuren zijn terug te vinden in de strooien hoeden van de kaasdragers, hun strikje, en de kleur van de berrie.
 

Alleen overmannen en de knecht dragen een strikje. Hun kleding bestaat verder uit een authentiek wit pak.


De kaasvader staat aan het hoofd van de vier vemen. Hij is herkenbaar aan zijn oranje hoed en zijn stok. De kaasdragers noemen hem 'vader'.


Elk veem heeft tijdens de markt z’n eigen weegschaal waar de ‘tasman’ bij staat om de gewichten op de schaal te zetten. Op de markt zijn drie vemen actief. Elke week is er dus 1 veem 'vrij' en de kaasdragers van dit veem hebben ‘karredienst’. Ze vullen de afwezigen in de andere vemen op.


Voorafgaand aan de eerste kaasmarkt van het seizoen wordt er door de overmannen gedobbeld. Het winnende veem mag kiezen op welk deel van de markt ze willen werken en kiezen een weegschaal, vervolgens rouleert dit per markt. Vroeger was er nog een vijfde, oranje veem en waren er ook 5 weegschalen in gebruik.
 

Schandbord

Alle kaasdragers moeten om 7.00 ’s ochtends aanwezig zijn in de kaasdragerskamer op het Waagplein. Wie te laat is wordt vermeld op het ‘schandbord’ en betaalt een boete. Het geld wordt geïnd door de ‘Provoost’.


De kaasvader houdt om 9.45 uur een praatje in de kaasdragerskamer voor de kaasdragers.

Hierin vertelt hij hoeveel ton kaas er op de markt ligt en of er belangrijke gasten, journalisten of tv-ploegen aanwezig zullen zijn. Hij inventariseert of het Gilde compleet is of dat er zieken zijn. De kaasvader, tevens Marktmeester deelt ook de vemen in op de markt, dus welke groep kaasdragers op welk deel van de markt werkt.
 

« Ga een pagina terug